İçemizin daha önce İbasdı ( İbasda ya da ibassa ) 1900'lü yıllarda Aybastı olan adı üzerinde halkın dilinde pek çok söylenti ve öyküler mevcuttur. Bunlardan en önemlileri yöremizin fethi sırasında karanlık bir gecede ayın bulutların arasından birden çıkarak ortalığı aydınlatması sonucunda işi kolaylaşan fatihlerce Aybastı şeklinde konuşmalarından dolayı yöreye bu adın verildiği şeklindedir.

Bir diğer söylentiye göre belden aşağısı tutmayan çocuğunu, şifa aramak amacıyla yöreye getiren bir bey bir süre sonra çocuğun iyileşerek ayaklarını basması sonucu beyin sevinçle “Ay bastı! Bastı! Ya da iyi bastı” şeklinde sevinçle bağırması sonucu yörenin bu adla anıldığıdır ki yöremizin adının bazı tarihi tarihi kayıtlarda İbasda, İbastı bazı kayıtlarda da Espadia veya İpsadı şeklinde geçmesi itibariyle bu öykülere pek uymamakatdır.

İlçemizin adının Phacisane (Fatsa), Hapsamina (Hapsamana- Gölköy),Oinoie (Ünye) gibi aynı tür isimlerden ve bu isimlerle aynı devirlerde (Pontus krallığı Dönemi) verildiği muhtemeldir. Çünkü ilçemiz topraklarında bu devirlere ait yaşam izleri mevcuttur. Aybastı'nın verimli toprakları sağlıklı yaşama elverişli toprakları her devirde insan topluluklarının ilgisini çekmiştir.